jasnopis

WYBIERZ ŹRÓDŁO

  Wklej tekst
  Wpisz URL
  Znajdź dokument

USTAWIENIA ZAAWANSOWANE

Typ przetwarzania:

Statystyki

Graf podobieństwa (cosine)

Graf podobieństwa (tfidf)

Taylor (perplexity)

Taylor (hit count)

Wykształcenie odbiorcy [lata]:

Zakres proponowanych poprawek:

Synonimy

Synonimy, hiperonimy

Synonimy, hiponimy

Synonimy, hiperonimy, hiponimy

Docelowy model językowy:

wybierz

Literatura dla dzieci

Popularnonaukowe

Rejestr prasowy

Ustawy

Wikipedia

Mowa nienawiści

Docelowy model językowy:

wybierz

Literatura dla dzieci

Popularnonaukowe

Rejestr prasowy

Ustawy

Wikipedia

Mowa nienawiści

DANE

Wklej tekst poniżej:

Analizuj »

Wklej poniżej URL:

Analizuj »

Wybierz dokument z komputera:

Analizuj »

INSTRUKCJA OBSŁUGI

Co to jest Jasnopis?

Jasnopis to program komputerowy, który pomaga ocenić, czy interesujący Cię tekst jest trudny pod względem językowym. Jasnopis ma też inne funkcje, dostępne w wersji zaawansowanej. Używanie Jasnopisu w wersji podstawowej jest bezpłatne. Nie wymaga żadnego dodatkowego oprogramowania ani wiedzy informatycznej czy lingwistycznej. Tekst poddawany ocenie za pomocą Jasnopisu powinien być napisany po polsku i składać się z co najmniej około stu wyrazów. Nie powinien to być tekst artystyczny (zwłaszcza poetycki).

Jasnopis oprócz wyników łatwych do interpretacji podaje także informacje przydatne bardziej zaawansowanym użytkownikom. O nich możesz przeczytać w dalszej części instrukcji.

UWAGA: Jasnopis jest prototypowym narzędziem, nie jest on przeznaczony do przetwarzania tekstów zawierających dane wrażliwe i/lub poufne.

Okno programu

W oknie programu są trzy zakładki: Tekst, Wyniki i po prawej stronie Instrukcja obsługi.

W zakładce Tekst widać dwa pola:
- Wybierz źródło - tu wybierasz sposób wprowadzania tekstu do analizy.
- Dane - tu wprowadzasz tekst do analizy. Wygląd pola Dane zależy od tego, który sposób wprowadzania tekstu wybierzesz.
Pod polem Wybierz źródło znajduje się belka, za pomocą której można otworzyć trzecie okno - Ustawienia zaawansowane (patrz niżej).
W zakładce Wyniki widać trzy pola (jeśli nie wybrałeś którejś z zaawansowanych możliwości analizowania tekstu):
- Statystyki - tu zobaczysz przede wszystkim klasę trudności tekstu (w skali od 1 do 7) i jej skrótową charakterystykę.
  Jeśli jesteś bardziej dociekliwy, możesz kliknąć w przycisk "więcej" i zapoznać się ze szczegółowymi danymi statystycznymi dotyczącymi przeanalizowanego tekstu.
- Dane - tu zobaczysz przeanalizowany teksty z zaznaczonymi fragmentami, które mogą sprawić kłopot odbiorcy.
- Legenda - tu znajdziesz wyjaśnienia oznaczeń stosowanych w polu Dane.
Jeśli będziesz korzystał z wersji zaawansowanej programu, to wyniki będą prezentowane w różnej formie w zależności od tego, jaki typ przetwarzania wybierzesz (patrz dalej: Praca z zaawansowaną wersją programu).

Praca z programem w podstawowej konfiguracji

W jaki sposób możesz wprowadzić tekst, którego trudność chcesz sprawdzić?

Jeśli w polu Wybierz źródło wybierzesz możliwość Wklej tekst , to w polu Dane będziesz mógł wpisać tekst z klawiatury lub wkleić tekst skopiowany z jakiegoś dokumentu.
Jeśli w polu Wybierz źródło wybierzesz możliwość Wpisz URL , to w polu po prawej stronie pojawi się okienko (pod napisem Wklej poniżej URL: ). Do tego okienka możesz wkleić lub wpisać adres strony internetowej, zawierającej tekst, którego trudność chcesz sprawdzić.
Jeśli w polu Wybierz źródło wybierzesz możliwość Znajdź dokument , to w polu po prawej stronie pojawi się okienko (pod napisem Wybierz dokument z komputera ), obok niego przycisk z ikoną lupy . Kliknij w ten przycisk, znajdź na swoim komputerze tekst, który chcesz sprawdzić za pomocą Jasnopisu i wybierz go. Nazwa wybranego pliku powinna pojawić się w okienku.
Możesz wybierać teksty w różnych formatach: txt, doc, docx i wielu innych. Jeśli wskażesz plik zapisany w jednym z formatów wspieranych przez LibreOffice, Jasnopis wykryje w nim wszystkie tytuły i wypunktowania, a następnie wykluczy je z dalszej analizy.

Jak uruchomić Jasnopis?

Jeśli w polu Dane Znajduje się już tekst albo adres URL lub nazwa dokumentu, a Ty chcesz skorzystać z wersji podstawowej Jasnopisu, to kliknij przycisk Analizuj . Jasnopis zacznie działać, a postępy jego prac będziesz mógł obserwować na pasku postępu.

Wynik i jego interpretacja

Po zakończeniu analizy w zakładce Wyniki w oknie Statysyki zobaczysz informację o klasie trudności analizowanego tekstu.
Będzie ona podana w dwóch formach:

w formie graficznej - na podziałce składającej się z siedmiu kwadratów przypominającej skalę temperatury lub wysokości na mapach fizycznych (im więcej jest kolorowych kwadratów, tym tekst jest trudniejszy);
w formie liczbowej - jako liczba całkowita z przedziału 1- 7.

Wynik należy interpretować zgodnie z informacjami z poniższej tabeli:

Klasa	Opisowe etykiet	Orientacyjnie wymagane wykształcenie odbiorcy
1	Tekst dziecinnie łatwy	Klasy 1-3 szkoły podstawowej
2	Tekst bardzo łatwy	Klasy 3-6 szkoły podstawowej
3	Tekst łatwy, zrozumiały dla przeciętnego Polaka	Gimnazjum
4	Tekst nieco trudniejszy, zrozumiały dla osób z wykształceniem średnim lub mających duże doświadczenie życiowe	Liceum
5	Tekst trudniejszy, zrozumiały dla ludzi wykształconych	Studia licencjackie/inżynierskie
6	Tekst trudny w odbiorze dla przeciętnego Polaka	Studia magisterskie
7	Tekst bardzo skomplikowany, fachowy, którego zrozumienie może wymagać wiedzy specjalistycznej	Doktorat lub specjalizacja w dziedzinie, której dotyczy tekst

Dodatkowe wskazówki podawane przez Jasnopis

W zakładce Wyniki w polu Dane zobaczysz tekst, w którym pewne zdania lub wyrazy są w szczególny sposób wyróżnione.
Funkcje wyróżnień zostały krótko objaśnione w polu Legenda. Wyjaśnienia znajdują się także w „dymkach”, które pojawiają się po najechaniu myszą na wyróżniony fragment tekstu. Poniżej dokładniejsze omówienie poszczególnych wyróżnień:

Jeśli akapit zapisany czerwonymi literami, to oznacza że jest wyraźnie trudniejszy od całego tekstu. Dokładniej mówiąc, ma wskaźnik mglistości* większy o cztery lub więcej niż ten sam wskaźnik obliczony dla całego tekstu.
Jeśli akapit zapisany jest pomarańczowymi literami, to oznacza, że jest nieco trudniejszy od całego tekstu. Dokładniej mówiąc, ma tzw. wskaźnik mglistości* większy co najmniej o dwa niż ten sam wskaźnik obliczony dla całego tekstu, ale nie większy niż cztery.
Jeśli akapit zapisany jest czarnymi literami, to oznacza, że jest mniej więcej tak samo trudny jak cały tekst lub że jest od niego łatwiejszy. Dokładniej mówiąc, ma tzw. wskaźnik mglistości* co najwyżej o dwa większy niż ten sam wskaźnik obliczony dla całego tekstu. Oczywiście wskaźnik ten może w tej sytuacji być też równy, a nawet mniejszy niż wskaźnik dla całości tekstu.
Jeśli najedziesz myszką na dowolny fragment akapitu (ale nie na podkreślony wyraz), to wyświetli się jego indeks mglistości.
Jeżeli zdanie wyświetlone jest na szarym tle, to znaczy, że jest ono bardzo długie. Dokładniej mówiąc, składa się z ponad 20 wyrazów.
Wyrazy uznane przez Jasnopis za trudne** są podkreślone. Jeśli wskażesz któryś z nich myszką, to w „dymku” pojawi się komentarz „Spróbuj zamienić na łatwiejsze słowo” lub nawet propozycje wyrazów, które są zapewne łatwiejsze i będą pasowały w danym kontekście. Jasnopis proponuje te wyrazy na podstawie Słowosieci, a nie na podstawie własnego słownika wyrazów bliskoznacznych. Zachowaj ostrożność, bo nie zawsze podpowiedź jest rzeczywiście trafna!

* Tego, jak oblicza się wskaźnik mglistości (Fog Index) i jak się go interpretuje, możesz się dowiedzieć z następnego punktu tej instrukcji.
** Wyrazy, które Jasnopis uznaje za trudne, mają w formie podstawowej co najmniej cztery sylaby i jednocześnie nie występują na listach wyrazów uznanych przez nas za łatwe (tzn. nie są to wyrazy należące do 5 tys. wyrazów najczęściej występujących w polskich tekstach, ani nie są to wyrazy o dużym tzw. prawdopodobieństwie subiektywnym – por. J. Imiołczyk (1987)).

Dodatkowe statystyki podawane przez Jasnopis (dla bardziej dociekliwych użytkowników)

Jeżeli interesują Cię szczegółowe statystyki tekstu przeanalizowanego przez Jasnopis albo chcesz poznać stopień trudności tego tekstu obliczony za pomocą innych wzorów, to kliknij przycisk rozwiń « znajdujący się pod polem Statystyki. Po jego kliknięciu wyświetlone zostaną informacje liczbowe odnoszące się do różnych językowych cech tekstu. Informacje te mają różny charakter i dlatego zostały podane w postaci kilku bloków.

Wskaźnik mglistości, czyli Fog Index. Wartość tego wskaźnika to liczba, która według twórcy wzoru, Roberta Gunniga, wskazuje, ile lat należy uczyć się w szkole (w oryginalnej wersji – amerykańskiej), żeby zrozumieć analizowany tekst. Indeks mglistości wyliczany jest wg wzoru T=0,4×(Tw+Ts), gdzie Tw to średnia liczba wyrazów w zdaniu, a Ts to procent wyrazów trudnych (a dokładniej dłuższych niż przeciętne w danym języku). Dla tekstów w języku polskim przyjmuje się, że wyraz trudny to wyraz mający cztery sylaby lub więcej (dla tekstów angielskich – trzy sylaby lub więcej). Jasnopis oblicza trzy warianty indeksu mglistości:
- FOG: Formy hasłowe. W tym wariancie Jasnopis uznaje za wyrazy trudne te, których formy hasłowe mają cztery sylaby lub więcej (np. jeśli w tekście występuje wyraz podmiotami, to nie jest on traktowany jako trudny, bo forma hasłowa tego wyrazu ma tylko dwie sylaby: pod-miot).
- FOG: Formy tekstowe. W tym wariancie Jasnopis uznaje za wyrazy trudne te, których formy występujące w tekście mają cztery sylaby lub więcej (w tym wariancie forma podmiotami zostanie potraktowana jako wyraz trudny).
- FOG: Rzadkie hasłowe. W tym wariancie Jasnopis za wyrazy trudne uznaje te, których formy hasłowe mają cztery sylaby lub więcej (jak w pierwszym wariancie), z wyjątkiem wyrazów powszechnie znanych. Wyrazy powszechnie znane to wyrazy należące do 5 tys. wyrazów najczęściej występujących w polskich tekstach lub wyrazy o dużym tzw. prawdopodobieństwie subiektywnym – por. J. Imiołczyk (1987).
Indeks Pisarka, czyli współczynniki trudności tekstu wg liniowego (L w nazwie indeksu) wzoru Walerego Pisarka¹ oraz współczynniki trudkości tekstu wg pierwotnego (nieliniowego: NL) wzoru Walerego Pisarka (T_w to średnia liczba wyrazów w zdaniu, a T_s to procent wyrazów czterosylabowych lub dłuższych).

Każdy z tych współczynników obliczany jest w trzech wariantach analogicznych do wariantów indeksu mglistości:
- L-Pisarek: Formy hasłowe.
- L-Pisarek: Formy tekstowe.
- L-Pisarek: Rzadkie hasłowe.
- NL-Pisarek: Formy hasłowe.
- NL-Pisarek: Formy tekstowe.
- NL-Pisarek: Rzadkie hasłowe.
¹ Wzór liniowy zrekonstruowany został na podstawie „podziałki” zawartej w publikacjach W. Pisarka.
Tekst w liczbach. Są to podstawowe dane statystyczne analizowanego tekstu:
- Liczba akapitów. Liczba ta może być w pewnym sensie zawyżona, jeżeli w tekście występują listy (punktowane lub numerowane). Akapitem jest dla Jasnopisu każdy fragment tekstu pomiędzy znakami akapitu (w MS Word jest to znak ¶).
- Liczba zdań. Wyliczana jest na podstawie znaków interpunkcyjnych oraz znaków końca akapitu. Znaki interpunkcyjne oznaczające koniec zdania to kropka (z wyjątkiem kropki po skrótach lub liczbach), pytajnik oraz wykrzyknik*. Jako zdanie traktowany jest także każdy fragment tekstu rozpoczynający się od nowego akapitu lub po znaku interpunkcyjnym oznaczającym koniec zdania i kończący się znakiem końca akapitu.
- Liczba słów. słowem dla Jasnopisu jest każdy ciąg liter lub cyfr nie rozdzielony spacją (odstępem) lub znakiem interpunkcyjnym (jako znak interpunkcyjny traktowany jest też łącznik)*. Na przykład w zdaniu: "To jest 4. wydanie słownika angielsko-polskiego." Jasnopis wykryje 7 słów, a we frazie "pokój 4-osobowy" – trzy słowa. Nie są słowami symbole lub ciągi symboli typu: *, #, %, (*).
- Liczba słów trudnych. Jako słowa trudne traktowane są słowa, których formy hasłowe (podstawowe, bazowe) mają cztery sylaby lub więcej i które nie są powszechnie znane, tzn. nie są to wyrazy należące do 5 tys. wyrazów najczęściej występujących w polskich tekstach ani nie są to wyrazy o dużym tzw. prawdopodobieństwie subiektywnym – por. J. Imiołczyk (1987).
Średnie długości jednostek tekstu. Tu podane są informacje o średniej długości podstawowych jednostek analizowanego tekstu: średniej długości słowa (wyrazu tekstowego), średniej długości zdania i średniej długości akapitu.
- Średnia długość słowa. Jest to liczba będąca wynikiem dzielenia liczby wszystkich sylab, z których składa się tekst, przez liczbę wszystkich słów w tekście. Im średnia długość słowa jest większa, tym tekst jest trudniejszy w odbiorze.
- Średnia długość zdania. Jest to wynik dzielenia liczby wszystkich słów w tekście przez liczbę zdań.
- Średnia długość akapitu. Jest to wynik dzielenia liczby wszystkich słów w tekście przez liczbę akapitów.
Tekst w procentach. Tu podana jest procentowa zawartość różnych typów jednostek w analizowanym tekście.
- Procent słów trudnych . Obliczany jest jako iloraz liczby słów uznanych za trudne do całkowitej liczby słów w tekście razy 100%.
- Procent rzeczowników . Obliczany jest jako iloraz liczby wykrytych w tekście form rzeczowników do liczby wszystkich słów razy 100%. Jako rzeczowniki traktowane są tzw. gerundia, czyli rzeczowniki odczasownikowe typu czytanie, plucie, rzeczownikowe nazwy cech typu niewinność, przezroczystość oraz wyrazy typu chory w wyraźnej funkcji rzeczownikowej (np. W sali leżało dwóch chorych).
- Procent rzeczowników trudnych . Obliczany jest jako iloraz wykrytych w tekście wystąpień rzeczowników trudnych do liczby wystąpień wszystkich słów razy 100%.
- Procent czasowników . Obliczany jest jako iloraz liczby wykrytych w tekście form czasowników do liczby wszystkich słów razy 100%. Jako formy czasowników nie są traktowane imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe.
- Procent czasowników trudnych . Obliczany jest analogicznie do procentu rzeczowników trudnych.
- Procent przymiotników . Obliczany jest jako iloraz liczby wykrytych w tekście form przymiotników do liczby wszystkich słów razy 100%.
- Procent przymiotników trudnych . Obliczany jest analogicznie do procentu rzeczowników trudnych.

Praca z zaawansowaną wersją programu

Jeżeli chcesz skorzystać z dodatkowych funkcji programu przeznaczonych dla bardziej zaawansowanych użytkowników, kliknij przycisk otwierający „ustawienia zaawansowane”. Spowoduje to ukazanie się dodatkowych pól wyboru, w tym pola „Typ przetwarzania”. W tym polu możesz wybrać sposób, w jaki Jasnopis przeanalizuje tekst. Domyślnie wybrane jest przetwarzanie „Statystyki” (wyliczające omówione wyżej statystyki tekstu).

Jeżeli pozostaniesz przy domyślnej funkcji „Statystyki” , będziesz mógł uściślić wymagania i podać:
1. Wykształcenie przewidywanego odbiorcy tekstu (w latach).
  Wpisanie wieku (np. 12 lat) spowoduje, że Jasnopis będzie w polu „Wynik” zapisywał czerwonymi literami akapity wyraźnie trudniejsze od tekstu przeznaczonego dla odbiorcy o wskazanym wykształceniu (dokładniej mówiąc, te akapity, które mają wskaźnik mglistości większy o cztery lub więcej niż dopuszczalny dla danego wykształcenia odbiorcy). Pomarańczowymi literami będzie zapisywał akapity nieco trudniejsze od tekstu przeznaczonego dla odbiorcy o wskazanym wykształceniu (dokładniej mówiąc, te akapity, które mają wskaźnik mglistości większy o dwa lub trzy niż dopuszczalny dla danego wykształcenia odbiorcy).
2. Zakres proponowanych poprawek słów trudnych².
  Będziesz mógł wybrać, co będzie proponował Jasnopis zamiast wyrazów uznanych przez niego za trudne (podkreślone).
  Możliwe są następujące rodzaje podpowiedzi:
  - tylko synonimy, czyli wyrazy o tym samym lub bardzo podobnym znaczeniu, np. zamiast przezroczystość wyrazy przejrzystość, klarowność;
  - synonimy i hiperonimy, czyli wyrazy o szerszym zakresie znaczeniowym, na przykład zamiast wyrazu specjalizacja wyrazy gałąź, dziedzina, sfera, domena;
  - synonimy i hiponimy, czyli wyrazy o węższym zakresie znaczeniowym, na przykład zamiast wyrazu: wyeliminować m.in. wyrazy zabić, odrzucić, przekreślić, wymazać...;
  - synonimy, hiperonimy i hiponimy.
Jeżeli wybierzesz funkcję „Grafy podobieństwa (cosine lub tfidf), to po kliknięciu w przycisk „Analizuj” otrzymasz na ekranie wykres.

Na wykresie tym znajdować się będą różnokolorowe punkty symbolizujące cechy językowe (ograniczone w tym wypadku jedynie do tzw. „worka słów”, czyli bez uwzględnienia cech gramatycznych) różnych stylistyczno-funkcjonalnych odmian tekstów. Są to teksty popularno-naukowe, teksty ustaw, teksty polskiej Wikipedii, teksty prasowe i literatura dla dzieci. Zielonym punktem symbolizowane są cechy tekstu poddanego analizie. Wykres interpretuje się następująco:
1. Odległość zielonego punktu od linii prostej przechodzącej przez środek układu współrzędnych (y = x) jest miarą trudności tekstu:
  - im zielony punkt jest dalej od prostej y = x w kierunku osi X, tym tekst jest trudniejszy;
  - im zielony punkt jest dalej od prostej y = x w kierunku osi Y, tym tekst jest łatwiejszy.
2. Miara kąta zawartego między prostą przechodzącą przez środek układu współrzędnych i zielony punkt oraz prostą przechodzącą przez środek układu współrzędnych i wybrany jeden z pozostałych (kolorowych) punktów jest miarą podobieństwa (leksykalnego) twojego tekstu z z wybranym stylem. Im mniejszy jest ten kąt, tym twój tekst jest bardziej podobny do określonego stylu (np. do stylu ustaw).
3. Grafy podobieństwa tworzone są dwiema metodami: cosine i tfidf. Za pomocą każdej z nich otrzymuje się nieco inny wykres, ale sposób ich interpretacji jest taki sam.
4. Grafy podobieństwa pokazują zarówno stopień trudności tekstu (uwzględniają jednak tylko słownictwo), jak i podobieństwo do pewnych odmian tekstów. Jeśli piszesz artykuł do prasy popularnej, a graf podobieństwa wykaże, że tekst jest podobny do tekstów ustaw, to tekst trzeba koniecznie przeredagować.
Jeśli wybierzesz funkcję „Taylor” (w jednej z dwu wersji: perplexity i hit count), to pojawia się kolejne okno wyboru, w którym możesz wskazać typ tekstów, do którego powinien być podobny tekst przeznaczony do analizy.

Jeśli na przykład redagujesz artykuł do gazety, wybierz „rejestr prasowy”, a jeśli statut stowarzyszenia, to wybierz :ustawy”. Wynikiem będzie wskazanie typu tekstu (stylu), do którego najbardziej podobny jest tekst poddany analizie. W oknie „Wynik” pojawi się tekst, w którym pewne fragmenty mogą być wydrukowane czerwoną czcionką. Są to fragmenty, które wg Jasnopisu są podobne stylistycznie do innego niż wskazany typu tekstów. Po najechaniu myszką na taki fragment pojawi się nazwa typu, do którego jest podobny wskazany akapit.

Jeśli w polu „Docelowy model językowy" nie wybrano żadnej opcji, poszczególne akapity będę oznaczane na czerwono, kiedy nie będą one zgodne z modelem językowym wyliczonym dla całego tekstu.

²Podpowiedzi są generowane na podstawie Słowosieci, dostępnej tu: http://nlp.pwr.wroc.pl/wordnet/msr/.

TEKST JEST PRZETWARZANY (ZA CHWILĘ NASTĄPI PRZEKIEROWANIE NA STRONĘ WYNIKÓW)